Het verschil tussen mens en dier...

Er is een verhaal waarin een leerling aan zijn meester vraagt: Meester, wat is het verschil tussen mens en dier? En de meester legt het uit aan de hand van het volgende verhaal:

"Als we een rat in een labyrint met vier tunnels plaatsen en in de vierde tunnel een stukje kaas leggen, dan zal de rat naar verloop van tijd elke keer de vierde tunnel in lopen om bij het stukje kaas te komen. Een mens kan hetzelfde leren.
Je wilt een stukje kaas dus ga je naar de vierde tunnel. Maar als de voorzienigheid besluit om het stukje kaas te verplaatsen naar de tweede tunnel, dan loopt de rat weer naar de vierde tunnel en ontdekt dat daar geen kaas meer is. Een rat loopt terug en probeert de vierde tunnel nogmaals en nogmaals. Na een paar keer proberen stopt hij en gaat ergens anders zoeken. En hier start het verschil met mensen. Mensen blijven de vierde tunnel inlopen, want ze zijn overtuigd dat dit de enige weg is. Ratten kennen geen overtuiging, alleen interesse voor een stuk kaas. Mensen bijten zich vast in hun overtuiging en zullen deze tot het einde toe vasthouden. Zelfs al vinden ze nooit meer een stuk kaas."

Ik herken die vaste overtuigingen. Overtuigingen die je belemmeren. Zo laat ik me elke keer weer verleiden om de A9 te nemen in de spits en elke keer sta ik vast. En elke keer was ik er vooraf van overtuigd, dat ik deze keer wel makkelijk kan doorrijden, want vorige keer was gewoon een drukke dag.

Ook in communicatie met anderen herken ik deze belemmerende overtuigingen. Ik mag geen conflict veroorzaken, ik mag niet boos worden, ik mag niet onaardig zijn. Overtuigingen die me de meer kwaad dan goed doen en me vaker niet dan wel bij mijn stukje kaas brengen. En hoe lastig het is om deze belemmerende overtuigingen die ik heb los te laten.

Leven zonder deze overtuigingen geeft vrijheid, maar maakt het ook lastig want het vraagt om iedere dag op nieuw te zoeken naar de plek waar de kaas is verstopt. Je automatische patronen zijn niets meer waard. Gemak wordt vervangen door inspanning en plotseling weet je niet meer wie je bent, omdat de overtuiging waarmee je je identificeert wegvalt.

Als je je afvraagt wat leren hiermee van doen heeft, dan zeg ik alles. Veel vormen van leren gaan over het vinden van het stukje kaas. Als tunnel vier niet meer werkt dan kunnen we mensen leren om naar de tweede tunnel te gaan. Echter, hiermee vervangen we de ene belemmerende overtuiging met de andere. En wie biedt de zekerheid dat de kaas inmiddels niet weer verplaatst is. Voor mij gaat leren dan ook over het bewust worden van je overtuigingen, deze los laten en elke keer je te laten leiden door de behoefte om kaas te vinden in plaats van je behoefte om vast te houden aan wat je weet uit het verleden. Om uiteindelijk steeds vaker de kaas te vinden waar je behoefte aan hebt. Ik moet plotseling denken aan het boek van Joep Schrijvers;"Hoe word ik een rat?" Zou hij soms dit bedoeld hebben?